NTFU, KNWU en VeiligheidNL bundelen krachten om fietsongevallen te voorkomen

De wielersport is populair. Steeds meer mensen wielrennen, mountainbiken of gravelbiken: ruim 900.000 om precies te zijn. Dat komt naar voren uit onderzoek van wielersportbond NTFU in samenwerking met Ipsos. Dat is mooi, want fietsen is goed voor onze fysieke en mentale gezondheid. Maar fietsen op een racefiets, mountainbike of gravelbike vraagt andere vaardigheden dan op een gewone fiets. Net als fietsen over een mountainbikeroute of fietsen in een groep. Een hobbelige weg of nat wegdek kan voor een hoger risico op valpartijen of andere ongevallen zorgen. 

De juiste fietstechnieken

  
VeiligheidNL analyseerde dat risico op ongevallen van alle sporten. Het kenniscentrum letselpreventie trok daarvoor het aantal sporturen gelijk naar 1.000. Om vervolgens het aantal bezoeken aan een spoedeisende hulp (SEH) per 1.000 sporturen te vergelijken. Bij deze analyse van de letselcijfers uit 2022 kwam naar voren dat mountainbiken voor het hoogste bezoeken aan een spoedeisende hulp zorgen. Wielrennen staat op de 4e plek. 92 procent van deze bezoeken komt door een val van de fiets. Dit soort ongevallen en blessures zorgen vaak voor langdurig sportverzuim of zelfs permanent sportuitval. Daarnaast leiden ze tot hoge zorgkosten en werkverzuimkosten.

Erik Tolboom, manager partnerships bij NTFU: "De meeste wielersporters die op de SEH belandden, zijn gevallen zonder botsing, bijvoorbeeld door niet goed opletten. Voor een belangrijk deel kun je zelf zo'n ongeval voorkomen. Zorg dus dat je de fietstechnieken goed onder de knie hebt, bijvoorbeeld door een techniektraining als Start2Bike te volgen. Wielrennen, mountainbiken en gravelbiken is echt wat anders dan gewoon fietsen. Op mountainbikeroutes vertellen tegenwoordig ook kleurcodebordjes hoe makkelijk of moeilijk de route is. Zo kun je dus beter inschatten of de route past bij je fietsvaardigheden."

Letselpreventie noodzakelijk

 
Cijfers van SEH-bezoeken en trends in ernstig letsel benadrukken het belang van extra aandacht voor veiligheid tijdens het mountainbiken en wielrennen. De NTFU, VeiligheidNL en KNWU willen daarom via aanvullend onderzoek inzicht krijgen in wat er gebeurt voorafgaand en tijdens een fietsongeval ook bij ongeorganiseerde sportieve fietsers. Door onder andere data te verzamelen bij wedstrijden, toertochten en clubritten, en ook van het gewone zondagse ritje. Denk hierbij aan een verbeterde inventarisatie van valpartijen, ongelukken, de aanleiding van de val en het verloop van herstel en nazorg.

Victor Zuidema, programmamanager sportblessurepreventie bij VeiligheidNL: "Van de 900.000 sportieve fietsers is iets meer dan 10% lid van een club. Samen met de KNWU en de NTFU hebben we daarom het gezamenlijke doel gesteld om ons ook te gaan richten op de ongeorganiseerde sportieve fietser. Om beter zicht te krijgen op de toedracht van letsels die zij oplopen en welk handelingsperspectief we ze kunnen geven om zo het risico op letsels te verkleinen. En we onderzoeken hierbij ook hóe we die groep kunnen bereiken.'

Henk van Beusekom, manager clubsupport en fietsstimulering bij de KNWU: "Wij willen meer inzicht hebben in waardoor renners vallen en wat de gevolgen zijn. Op basis van deze feiten kunnen we kijken welke interventies er nodig zijn om het veiliger te maken."

Relatief minder hoofd- en hersenletsel

 
Ruim de helft van de wielrenners en mountainbikers op de SEH heeft een botbreuk, vooral een gebroken schouder of sleutelbeen. Hoofd- en hersenletsel volgt daarna. Het dragen van een fietshelm is voor wielrenners, mountainbikers en gravelbikers heel normaal. Dat is ook terug te zien in de ongevallencijfers. Uit fietsonderzoek* van VeiligheidNL komt naar voren dat een zeer groot deel van de wielrenners en mountainbikers die een SEH bezochten na een ongeval een helm droeg. Van de behandelde wielersporters, droeg 79% van wielrenners en 69% van de mountainbikers een helm ten tijde van het ongeval. Bij andere fietsslachtoffers ligt dat een stuk lager, slechts één op de vijf droeg een fietshelm ten tijde van het ongeval. 

De kans op hersenletsel was één derde lager en de kans op hoofdletsel was ruim twee derde lager (-62%) wanneer slachtoffers een helm droegen tijdens het fietsongeval, ten opzichte van slachtoffers die geen helm droegen. Een goed voorbeeld van een effectieve preventiestrategie.